OPUSZCZONE GNIAZDA
MILCZĄCE KAMIENIE

LISTY


 

2005-07-03, niedziela
Szanowny Panie,

W związku ze swoją pracą przebywam na Litwie w okolicy Dukszt.
W miejscowości Stare Dukszty (przed 1939 tereny polskie przy granicy z Litwą i Łotwą, obecna nazwa Senasis Dukstas) znalazłem murowany murowany dwór, pusty, dość mocno zniszczony, częściowo zabezpieczony, oraz niedaleko dworu opuszczony mały cmentarz z wydzieloną kwaterą rodziny Stankiewiczów. Starając dowiedzieć się więcej o miejscu i rodzinie Stankiewiczów, być może właścicielach dworu (?), trafiłem na Pana stronę. Ponieważ sam interesuję się historią mojej rodziny, postanowiłem napisać do Pana. Być może zainteresują Pana informacje o Stankiewiczach z Dukszt.
Oto one:
- Jan Stankiewicz, ur. 23.06.1823 roku, zm. 7.07.1891 roku. Na nagrobnej tablicy napis: „Cześć Ci pracowniku, wielkich cnót obywatelu, najlepszy Ojcze i Mężu. Nieutuleni w żalu Żona i dzieci proszą o westchnienie do Boga za duszę droższego im nad wszystko zmarłego”.
- Konstancya z Bejnarów Stankiewiczowa, ur. 21.06.1825 roku, zm. 6.04.1899 roku.
- Władysław Stankiewicz, ur. 9.12.1861 roku, zm. 8.03.1901 roku.
W tej samej kwaterze pochowani są:
-  Adam Hrebnicki, ur. 24.12.1857 roku, zm. 13.10.1941 roku. Adam Hrebnicki ma dwa kamienie nagrobne, jeden z napisem jak wyżej, drugi z napisem: A. Hrebickis takimi samymi datami urodzin i śmierci.
- Marija Hrebnickaja, 1891 (lub 1894) - 1960 (lub 1968) - tylko bardzo prosty krzyż i tabliczka z ręcznie napisanymi nazwiskiem i datami, bardzo zniszczona. Wygląda na to, że to Maria Hrebnicka była ostatnią z rodu (być może też z domu Stankiewicz). Na przykładzie zapisu nazwisk Hrebnickich widać pogmatwaną historię tej ziemi.
Jeżeli ma Pan pytania proszę o kontakt, a ponieważ będę jeszcze w tym miejscu przez następne 2-3 miesiące, postaram się na nie odpowiedzieć.

Pozdrawiam,
Piotr Laskowski

2005-07-16, sobota
Szanowny Panie,

W odpowiedzi na Pana mail przesyłam zdjęcia grobów Stankiewiczów / Hrebnickich (zdjęcia dworu - wkrótce)
A teraz odpowiedzi na Pańskie pytania:

- dwór i cmentarz położone są przy drodze nr 102 Wilno - Svencionys (Święciany) - Ignalina - Dukstas - Zarasai (Jeziorosy), w odległości ok. 140 km, na północ od Wilna. Jadąc do Duksztas w kierunku na Zarasai (ok. 3 km) należy skręcić w kierunku na Salaskas i po kilkuset metrach jest znak miejscowości Senasis Dukstas (na mapie Duksteliai - Stare Dukszty) i już praktycznie widać przy drodze, po lewej stronie budynki gospodarcze będące (najprawdopodobniej) jego częścią. Dwór i cmentarz położone są przy drodze nr. 102 Wilno - Svencionys (Święciany) - Ignalina - Dukstas - Zarasai (Jeziorosy), w odległości ok. 140 km, na północ posiadłości. Dwór położony jest ok. 400 m od drogi. Główna droga do Salaksas skręca w prawo a do dworu prowadzi asfaltowa dróżka w lewo (widać resztki filarów bramy wjazdowej ?). Teren totalnie zaniedbany, widoczne pozostałości stawów. Z dworu jest a raczej był, bo wszystko zarosło, wspaniały widok na jezioro będące w odległości około 30-40 metrów i około 10 metrów poniżej.
Kiedy byłem tam miesiąc temu wejście i okna dworu zabite były deskami, obecnie wygląda, że wykonywane są jakieś roboty, być może uratują budynek. Jeżeli uda mi się dowiedzieć czegoś więcej na temat nowego właściciela lub przyszłego przeznaczenia budynku, napiszę.
Wnętrze dworu bardzo zniszczone. Jedynie, co zostało w środku to zrujnowany kominek kaflowy.
- W miejscu gdzie droga do Salakas skręca w prawo, przy drodze prowadzącej do dworu na wzgórzu położony jest cmentarz z kwaterą rodziny Stankiewiczów / Hrebnickich. Cmentarz jest zaniedbany, ale nie zdewastowany. Widać, że czasami ktoś go odwiedza. Większość grobów z okresu II Rzeczypospolitej, napisy słabo czytelne, w większości po polsku, jest też kilka po litewsku (jeden po francusku). Jest również kilka grobów datowanych po 1945 roku.

- Parafia.
Aktualnie Dukstas jest niezależną parafią.
Jaka była sytuacja przed 1939 dokładnie nie wiem, mam zamiar spotkać się z miejscowym księdzem, i mam nadzieję, że będę mógł odpowiedzieć na to pytanie.
Proszę zwrócić uwagę, że przed wojną były dwie miejscowości Dukszty, jedna zwana dawniej Dukszty Pijarskie w odległości ok. 20 km od Wilna, druga to Dukszty o których mówimy. Po litewsku jest trochę prościej. Dukszty blisko Wilna nazywają się teraz Dukstos, a Pańskie (jeżeli tak mogę nazwać) Dukszty - Dukstas.
- Adam Hrebnicki (A.H.), był profesorem sadownictwa na uniwersytecie w Petersburgu. Żona - Stanisława z domu Stankiewicz. Po I wojnie A.H. osiedlił się w miejscowości Raj (Rojus) kilkanaście km od Senisas Dukstas i założył tam kilkunasto hektarowy sad. Z raju niewiele zostało. Porośnięty chwastami sad (podobno był jeszcze uprawiany w czasach sowieckich), resztki ogrodzenia. Jest natomiast muzeum A.H. Niestety, w czasie mojej bytności było zamknięte, ale spróbuję tam się dostać jeszcze raz.
Wyjaśnia to zagadkę podwójnej pisowni na nagrobku A.H. (Hrebnicki / Hrebnickis). Litwini zrobili z niego litewskiego naukowca (ma swoje muzeum) więc dopisali 's' i dodali kamień nagrobny z napisem Hrebnickis.
- A.H. miał syna Stanisława - profesor geolog - ur 1888 zmarł w Warszawie w 1974 roku
- Maria Hrebnicka (napis na grobie Marija Hrebnickaja) była córką A.H. Widocznie została na Litwie po 1945 roku.
Informacja na temat A.H. jest na stronie Museums of Lithuania:
http://muziejai.mch.mii.lt/ignalina/hrebnickio_muziejus.en.htm

Pozdrawiam,
Piotr Laskowski

P.S. Mam kłopoty z wysłaniem (być może z powodu wielkości pliku). Część zdjęć będzie załączona do drugiego email.

2005-07-30, sobota
Szanowny Panie.

Na początek "przykra" wiadomość - dwór w Duksztach nie należał do Stankiewiczów a najprawdopodobniej do Zanów (szkoda bo ładny).
Rodzina Stankiewiczów posiadała majątek Bierżinikai (Bierżaniki) ok. 10 km od Dauksztas (Dukszt) i ok. 1-2 km od miejscowości Raj (miejsca zamieszkania prof. Hrebnickiego). Zrobiłem kilka zdjęć domu, który należał do Stankiewiczów, niestety niewiele zostało (informacja, że był to dom Stankiewiczów została potwierdzona przez ludzi mieszkających obok).

Z życiorysu prof. Hrenbickiego (na podstawie broszury z muzeum Hrebnickiego) - Hrebnicki studiował razem z Władysławem Stankiewiczem, wakacje spędzał u Władysława, wtedy poznał Stanisławę (siostrę Władysława, późniejszą swoją żonę) - i tak się zaczęło.
Samo muzeum skromne ale miłe. Również zrobiłem kilka zdjęć, które załączam.
Mam także dwie broszurki wydane przez muzeum, jedna z 1975 z tekstem po litewsku, rosyjsku i polsku, druga - wydana już w wolnej Litwie z tym samym tekstem, ale polski został zastąpiony angielskim, w obu są zdjęcia Stanisławy Stankiewicz. Jeżeli interesują one Pana, będzie mi miło je wysłać - w takim wypadku proszę o adres.

Pozdrawiam,
Piotr Laskowski

Data pierwszej publikacji: 20.VI.2004

Data ostatniej aktualizacji: 05.V.2007