O WILEŃSKIM CMENTARZU BERNARDYŃSKIM W ZBIORACH DZIAŁU RĘKOPISÓW BIBLIOTEKI IM. WRÓBLEWSKICH *
( i nie tylko)

Zbiory zgromadzone w zasobach biblioteki im. Wróblewskich zawierające archiwalia cmentarza Bernardyńskiego można podzielić na cztery grupy:

- dokumenty o okresie jego zakładania i dalsze o funkcjonowaniu cmentarza,
- dokumenty o pochówkach,
- dziedzictwo archiwalne badaczy cmentarza,
- ikonografia.

O założenie nowego cmentarza na Zarzeczu w Wilnie nazwanego później Bernardyńskim wystąpiła ówczesna Niemiecka Kongregacja Rzymskokatolicka św. Marcina. Procedura trwała pomiędzy 1806 a 1810 rokiem i uwieńczona została sukcesem. Zachowana została korespondencja towarzysząca temu procesowi.

Najliczniejsze zbiory, najmniej zbadane dotyczą dokumentacji pochówków. Obejmują dwa zbiory, "Kolekcję Dokumentów Archidiecezji Wileńskiej" oraz "Zbiór dokumentów wileńskich cmentarzy Na Rossie i Bernardyńskim". Interesujące są zgromadzone dokumenty zezwoleń na pochówek zmarłych w okresie od 1819 do 1923. Dokumenty pisane są w języku polskim, rosyjskim i po łacinie. Każde zezwolenie zawiera datę, numer porządkowy, imię i nazwisko, wiek zmarłego, datę śmierci i przyczynę, miejsce i czas pochówku, czasami imię ojca i zawód. Dokumentom tym towarzyszą świadectwa śmierci wystawiane przez lekarzy lub personel placówek medycznych i tzw. przytułków. Na tych dokumentach odnotowywano też wiele danych o zmarłych, jednak brak tam wskazania na jakim cmentarzu zostali pochowani.
Ważnym źródłem wiedzy są księgi metryk śmierci. Większość z nich jest przechowywana w LVIA lecz wiele ksiąg trafia też do Działu Rękopisów Biblioteki im. Wróblewskich (LMAVB).

W Dziale Rękopisów (LMAVB) przechowywana jest spuścizna dorobku najwybitniejszych badaczy cmentarza Bernardyńskiego XIX i pierwszej połowy XX w.: Antoniego Łazarowicza, Alberta Ludwika Zasztowta, Lucjana Edwarda Uziębły, Wacława Wejtki.
Zgromadzone materiały archiwalne autorstwa w/w nie doczekały się stosownych opracowań i publikacji.

W latach trzydziestych XX w. do badań nad wileńskimi cmentarzami przystąpił Wacław Wejtko - archiwista Archiwum Głównego, członek Związku Bibliotekarzy Polskich w latach 1923-30, od 1929 r. sekretarz i skarbnik Komitetu Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Eustachego i Emilii Wróblewskich.
Wacław Wejteko chciał zinwentaryzować wszystkie nagrobki znanych osób spoczywających w Wilnie. Przeszkodą w realizacji zamysłu był jego podeszły wiek i zły stan zdrowia. W 1937 roku przed przeprowadzką do syna zamieszkałego w Wołkowysku, swój dorobek przekazał bibliotece Wróblewskich. "KOLEKCJA KARTOTEK" przechowywana w LMAVB w Dziale Rękopisów to listy pochowanych na cm. Bernardyńskim, w kolumbariach i podziemiach kaplicy, odpisy epitafiów, schematy pochówków, plany cmentarzy, rysunki, różnorodne uwagi, wypisy, lista literatury i źródła, odbitki artykułów, wycinki z prasy periodycznej, listy i kartoteka napisów na nagrobkach znajdujących się na starych cmentarzach wileńskich, Rossie, Bernardyńskim, świętych Piotra i Pawła i innych, Kartoteka zawarta jest na ponad pięciu tysiącach kart. Około 760 kart poświęconych jest pochówkom na cm. Bernardyńskim.
Dorobek Wejtki przechowywany w archiwum wykracza tematycznie poza poruszany temat